به ادامه بررسی مراحل احداث و تکمیل زیرساخت های افغانستان، امروز به پیشینه هوانوردی در کشور عزیز خود میپردازیم. اگر قرار باشد این بخش از انجام نخستین پرواز در فضای افغانستان آغاز شود، ناگزیر باید از تجاوز یک طیاره عسکری انگلیس یاد آوری کرد که در ۲۴ می ۱۹۱۹ برای بمباران ارگ بر فراز کابل ظاهر و وحشت بزرگی ایجاد کرد.

په همدې اساس له انگرېزانو سره د افغانانو د درېیمې جګړې له پای ته رسېدو او د افغانستان د سیاسي استقلال له تامینېدو سره سم، امان الله شاه هوایي برخې ته فوق العاده پام واړاوه او سملاسي یې د پیلوټۍ او هوایي انجنیرۍ برخو کې د ځوانانو روزل پیل کړل. لومړني محصلین په ۱۹۲۱ کال کې ایټالیا ته واستول شول چې یو یې احسان خان نومېده. همدی د افغانستان د هوایي ځواک لومړنی قوماندان شو او تر ۱۹۴۷ کاله پر دغه دنده پاتې و.

در همین ایام، نخستین طیارات به ترتیب از برتانیا، ایتالیا و یک فروند هم از اتحاد شوروی خریداری گردید. در کنار دولت، تعدادی از تاجران افغان هم چند طیاره را به هزینه های شخصی خریداری و با احساس ملتخواهی به امان الله شاه اهدا کردند. پرواز ها، نخست از میدان کوچکی در شیرپور صورت می گرفت و متعاقباً، بدنبال هموار سازی تپه های اطراف منطقه خواجه رواش، این محل به عنوان میدان هوایي انتخاب شد.

د افغانستان د لومړني ملکي هوایي شرکت په توګه، د آریانا افغان الوتنې بنسټ په ۱۹۵۳ کال کې په نژدې مساوي سهمونو له پان ام امریکایي شرکت سره په ګډه کېښودل شو. دغه مشارکت چې آریانا شرکت یې په سیمه ییزه کچه په یوه مهم لوبغاړي واړوله، څه باندې شل کاله دوام وکړ چې د ثور په کودتا او په کابل کې د امریکا د سفیر په وژل کېدو، پای ته ورسېد او ورسره سم آریانا هم له برمه ولوېده او ماته شوه.

په دې خپرونه کې د افغانستان د هوایي چلند پر دې او نورو اړخونو خبرې شوي چې بشپړ متن یې له دې لینکونو تر لاسه کولی شئ:

https://mohammadashrafghani.com/ps/39th-podcast/

https://mohammadashrafghani.com/fa/39th-podcast/

https://mohammadashrafghani.com/39th-podcast/

این برنامه، به علاوه شبکه های اجتماعی از پلاتقورم های ذیل نیز قابل دریافت می باشد:

Apple Podcasts، Spotify، Amazon Music ، Samsung Podcasts، Podcast Index، Listen Notes، RSS.com Community /

In this

د بختور لوی اختر د نېکمرغۍ په رارسېدو خپلې مبارکۍ او پېرزوینې ټولو وطنوالو او د نړۍ مسلمانانو ته وړاندې کوم. امیدوارم که در این ایام خجسته، دعا های خالصانه زائرین بیت الله شریف در حق مردم مظلوم غزه مقبول درگاه الهی شده باشد. در عین تقدیم مبارکی های قلبی به حجاج محترم افغان، از آنها می طلبم که برای سرفرازی و آسایش مأمن مشترک ما، همه با یکدلی تمام دستان نیایش بلند کنند. قربان هاییتنگیز مبارک، عزیز وطنداشلر و کافه مسلمانلر.

د مواصلاتو د څېړنې په لړ کې نن بشپړ د خپل هېواد ددغې مهمې اقتصادي برخې په ډېر معاصر پړاو خبرې کوو. دا تاریخي مرحله هم څو پړاوونه لري چې پیل یې د محمد نادرخان له پاچا کېدو نه کېږي.

و این دورانی بود که راه «دره شکاری» برای تردد های پیهم باز و برای اعمار و مرمت جاده ها اداره خاصی به نام وزارت فواید عامه ایجاد گردید، هرچند اعمار نخستین سرک های موتر رو قبلاً در زمان امیر حبیب الله خان آغاز شده بود.

تر کومه چې د پخو او اساسي لارو د جوړولو خبره ده باید د مرحوم محمد داود خان نوم په ځانګړي ډول یاد کړو. د کابل ښاریانو ته به چې یا زما همزولي یا تر ما لږ مشران وي، هرومرو په یاد وي چې د داود خان تر صدراعظم کېدو پورې، پخپله په پایتخت کابل کې له څو کیلومترو پرته پوخ سړک نه و.

پروژه های بزرگ جاده سازی ما در اواسط قرن بیست و در جریان رقابت های شدید شرق و غرب رونق خوب یافت، که امریکا و اتحاد شوروی هر دو بخش های بزرگ این پروژه ها را راه اندازی و تمویل کردند.

دا چې وروسته څه وشول او د یوویشتمې پېړۍ په پیل کې د نړیوالو په مرسته جوړو شويو سړکونو او مواصلاتی پروژو څه نیمګړتیاوې درلودې، «د ژوند لارې» لړۍ په دې نوبتي پودکاست کې به یې وڅېړو. بشپړ متن یې له دې لینکونو تر لاسه کېدلی شي:

https://mohammadashrafghani.com/ps/38th-podcast/

https://mohammadashrafghani.com/fa/38th-podcast/

https://mohammadashrafghani.com/38th-podcast/

این برنامه، به علاوه شبکه های اجتماعی از پلاتقورم های ذیل نیز قابل دریافت می باشد:

Apple Podcasts، Spotify، Amazon Music ، Samsung Podcasts، Podcast Index، Listen Notes، RSS.com Community /

د ژوندانه د نورو برخو غوندې په مخابراتو کې هم زما ټول تمرکز د هېواد پر ملي ګټو او عمومي ښېرازۍ و چې څنګه د ټکنالوژۍ په نوي کولو او عامولو لا غوره تامین وشي.

سیستم مخابراتی ما که برای قرنها در شکل ابتدایی خود به رفع نیازمندی های مردم می پرداخت، از اواخر قرن نزده استفاده از وسایل الکترونیک را آغاز و طی یک قرن انواع مختلف آنرا تجربه کرد.

د بیسیم مخابراتو د تعمیم له پاره د جمهوري حکومت هڅې چې په لنډه موده کې یې ټول هېواد راوپوښه، د چټکتیا او پراختیا له پلوه په نړۍ کۍ کمسارې وې. د لا ښه والي او ارزانوالي له پاره مو مصنوعي سپوږمیو ته د لاسرسي خبرې له هند، قزاقستان او نورو سره پیل کړې وې، ځکه چې راتلونکي خدمات، خاصتاً په پوهنې، روغتیا، کرنې او نورو صنعتي برخو کې د اطلاعاتو په تبادلې اړه لري او مصنوعي سپوږمۍ په دې برخه کې لویه ونډه درلودلی شي.

همچنان در نظر بود تمام جاده های ما با کشورهای همجوار به شبکه های فایبر نوری مبدل شوند. در این بخش پیشرفت عمده در گفتگو با جمهوری مردم چین حاصل شده بود که قرار بود در نتیجه آن افغانستان با شبکه فایبر نوری آن کشور بپیوندد.

نننۍ معلوماتي ټکنالوژي یوازې ټکنالوژي نه ده لکه موټر، یا بایسکل یا نور. معلوماتي ټکنالوژي نن د ژوندانه ټولو اړخونو ته ننوتې او ورسره پېیل شوې ده. خو آیا موږ لا هم غواړو د ۱۹ او ۲۰ پېړیو بدمرغیو کې نښتي پاتې شو که ځان ته له ۲۱ پېړۍ سره سمه تګلاره ټاکو او چټکې بدلېدونکې آسیا سره په همګام کېدو، خپلې ملي او فردي ګټې تامینوو؟ اوس اصلي انتخاب دادی.

در این برنامه به سیستم مخابرات افغانستان با توجه به دگرگونی های تکنالوژیک دهه های پسین پرداخته شده است که متن کامل آنرا از لینک های ذیل می توان به دست آورد:

https://mohammadashrafghani.com/ps/36th-podcast/

https://mohammadashrafghani.com/dari/36th-podcast/

https://mohammadashrafghani.com/36th-podcast/

دا خپرونې اوس پر خواله رسنۍ سربېره له دې پلاتفورمو څخه هم اورېدل کېدلی شي:

Apple Podcasts، Spotify، Amazon Music ، Samsung Podcasts، Podcast Index، Listen Notes، RSS.com Community /

با ترویج تکنالوژی هوشمند در قرن ۲۱ انقلابی که با قایم شدن ارتباطات بیسیم در قرن ۱۹ شکل گرفته بود، اینک به افق های غیر قابل پیش بینی در حال گسترش است.

د نوې ارتباطي ټکنالوژۍ د څرنګوالي د پوهېدو له پاره به همدا بس وي چې د ټېلېګراف، ټېلېفون، راډیو او ټلوېزیون له ایجاد وروسته رامنځ ته شوې چټکتیا په ۱۰ زرو، ۲۰ زرو او آن ۴۰ زرو کې ضرب شي. دا د ارتباطاتو له پلوه د ننن‍ۍ نړۍ انځور دی چې د انساني ټولنې ټولې خواوې ورسره له یوه بېساري بدلون سره مخامخ شوې دي.

جهان در ۱۰ سال آینده از نگاه مناسبات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و جوانب دیگر یک تغییر بسیار سریع را تجربه خواهد کرد، که بالاثر آن فاصله بین کشورهای عیار شده با این تحولات و آنهایی که ازین کاروان عقب می افتند، به شکل وحشت زایی فزونی خواهد یافت.

په ټکنالوژۍ کې دا بدلون په داسې یوه چاپېریال کې پېښېږي چې په نړۍ کې د قدرت مراکز په ډېرېدو او له بده مرغه ددې نوې لوبې د تنظیم قوانین په ماتېدو دي. یوه پایله یې داده چې ټول ولسونه اوس په لوی لاس د اړول شویو خبرونو له سېلاب سره مخامخ شوي او ځکه افغانانو ته چې تر هرچا ډېر زیان منوونکي دي، په کار ده چې هوښیار و اوسي او د اطلاعاتو د سموالي او ناسموالي د سنجولو وړتیا پیاوړې کړي.

متن کامل گفتگو در باره چگونگی ارتباطات امروزی را از لینک های ذیل دریافت کرده می توانید:

https://mohammadashrafghani.com/dari/35th-podcast/

https://mohammadashrafghani.com/ps/35th-podcast/

https://mohammadashrafghani.com/35th-podcast/

دا خپرونې اوس پر خواله رسنۍ سربېره له دې پلاتفورمو څخه هم اورېدل کېدلی شي:

Apple Podcasts، Spotify، Amazon Music ، Samsung Podcasts، Podcast Index، Listen Notes، RSS.com Community /

زموږ ګران هېواد دا شپې ورځې له ګاونډیو هېوادو نه د خپلو سلګونو زرو راشړل شويو وګړو د با عزته منلو او خوندي کولو له کلک ازمېښت سره مخامخ شوی دی.

تصاویر دلخراش تعقیب، تحقیر و توقیف افغانهای مهاجر و چپاول یا غصب دارایی های ایشان در کشور های میزبان تکان دهنده است. این اخراج های اجباری در شرایطی اتفاق می افتد که روحیه عمومی در کشورهای عمدتاً مهاجر پذیر غرب نیز به شدت در حال تغییر بوده و کمک های معنادار بشر دوستانه برای عودت کننده های ما از سوی آنها غیر عملی به نظر می رسد.

ما بیا بیا ویلي و چې افغان کډوال باید راستانه شي ځکه د هغوی نوره پاتېدنه د افغانستان د ملي واکمنۍ د نیمګړتیا په مانا ده، خو نه په دا ډول ناسنجېدلې او له نړیوالو قوانینو نه په مخالفه بڼه.

این اخراجهای دسته جمعی در شرایطی صورت می گیرد که افغانستان خود دچار بحران مشروعیت نظام و رکود شدید اقتصادی و فاقد امکانات مالی برای پذیرایی از این افراد می باشد.

د مهاجرینو د شړنې بېلابېل اړخونه او له دغه بحران سره د چلند ډولونه ما د «ژوند لارې» لړۍ په پیل کې یو نیم کال وړاندې په تفصیل څېړلي وو. د حالاتو جدیت ته په پام سره هغه ارزونې، اټکلونه او حل لارې دادی یوځل بیا په لنډه بڼه تاسې ته وړاندې کېږي. ددې مرکې بشپړ متن له لاندې لینکو څخه تر لاسه کولی شئ:

https://mohammadashrafghani.com/ps/34th-podcastb/

https://mohammadashrafghani.com/dari/34th-podcastb/

https://mohammadashrafghani.com/34th-podcastb/

این برنامه ها، بعلاوه رسانه های اجتماعی اکنون از پلاتفورم های ذیل نیز قابل دریافت می باشند:

Apple Podcasts، Spotify، Amazon Music ، Samsung Podcasts، Podcast Index، Listen Notes، RSS.com Community /

زموږ د انرژۍ عصري تولید چې د شلمې پېړۍ پیل کې د جبل السراج په کوچني بند پیل شوی و، ددغې پېړۍ په راوروسته لسیزو کې لومړی هماغسې شمال او وروسته نور هېواد ته وغځېد او لږ تر لږه لوی ښارونه او ورڅېرمې سیمې یې د برېښنا څښتنې شوې.

سلسله ای را که با اعمار بندهای بغلان، نغلو، سروبی، درونته و کجکی آغاز شده بود، ما با تکمیل بندهای سلما و کمال خان و کار روی چندین بند کوچک و بزرگ دیگر با جدیت ادامه دادیم تا کشور از نگاه انرژی به خود کفایی برسد.

طرحه دا نه وه چې افغانستان پرله پسې انرژي وارد کړي، بلکې خپله یې تولید او د نورو د انرژۍ په ترانزیتي مسیر واوړي چې له ګازو سره یوځای یې هېواد ته په کال کې سلګونه میلیونه ډالره ګټه راوړه.

در سیاستگذاری های ملی، مهم اینست که همه کشور به یک چشم دیده شود و مردم ولایات مختلف نیز از سوی خود، تمام کشور را مثل منطقه آبایی شان، مال خود بدانند. جهان در حال حاضر درگیر بحران های متعدد است و بدون یک حرکت متحد ملی، بعید میرسد که جهان در چنین شرایطی باز افغانستان را در مرکز توجه قرار دهد. بنا بر این، استفاده اعظمی از توان انسانی و مادی خود ما در همه عرصه ها، از جمله تولید انرژی باید در اولویت ها قرار گیرد.

زما پيغام هیڅکله د نهیلیو راوړونکی نه دی؛ زه هیله‌ مند یم چې افغانستان ۲۰۴۷ کې وکړای شي، هغو موخو ته ورسېږي چې ټول افغانان یې غواړي. زه باوري یم چې دا بېخي شونې ده. نو مثبتې خوا ته به ګورو، اما ضرور دا ده چې سترگې خلاصې کړو، زړونه یو کړو او په واضح توگه ملا وتړو، د یو ملت په حیث چې ځان هوسا کړو.

متن کامل این گفتگو در باره تولید برق در کشور، از لینک های ذیل قابل دریافت است:

https://mohammadashrafghani.com/ps/34th-podcast/

https://mohammadashrafghani.com/dari/34th-podcast/

https://mohammadashrafghani.com/34th-podcast/

دا خپرونې اوس پر خواله رسنۍ سربېره له دې پلاتفورمو څخه هم اورېدل کېدلی شي:

Apple Podcasts، Spotify، Amazon Music ، Samsung Podcasts، Podcast Index، Listen Notes، RSS.com Community/